.کلیات و مفاهیم
واژه بیمه در لغت به معنی اطمینان، پشتوانه در برابر حوادث و خطرات معنی شده و در اصطلاح تعهدی است در برابر جان یا مال
افراد.بیمه با شناسائی ریسک ها ومخاطرات زندگی با ارائه راه حل های مناسب ضامن امنیت مالی و فکری مشتریان می باشد.سعی
وتلاش مجموعه هر شرکت بیمه بهبود سطح کیفی مطابق با انتظارات مشتریان بوده و در این راستا با ارائه مشاوره و پاسخگویی
مناسب و نیز انجام تعهدات به موقع در زمان خسارت گامی بزرگ در رسیدن این مهم برداشته می شود.رسالت و سیاست صنعت
بیمه کاهش دغدغه های مردم در مواجهه با خطرات و حوادث می باشد اما بااین وجود در بسیاری موارد چالشی بزرگ بین شرکت
های بیمه و افراد بوجود می آید که دلایل متعددی دارد. عدم اشراف اطلاعاتی بیمه گذار از خدمات و مفادوقواعد بیمه نامه،عدم
مشاوره صحیح ،ساده و فنی توسط شرکت های بیمه وعدم تناسب شرایط بیمه نامه با نیازهای بیمه گذار از دلایل این چالش ها
می باشد.ساختار پیچیده قراردادهای بیمه،الحاقی بودن،مشکلات روانشناختی که بیمه گذاران با آن مواجه هستند از دیگر عوامل
این چالش محسوب می شود.حقوق بیمه گذاربا رویکرد حمایتی از مصرف کننده بیمه،مناسب ترین روش برای حل این چالش می
باشد.ویژگی های خاص قراردادهای بیمه از حیث طرفین و موضوع و نیز رعایت اصول حقوق مصرف کننده بیمه نقش بسیار مهمی
در حل این چالش ها دارد. در قراردادهای بیمه عوامل مهمی وجود دارد که به نوعی آزادی اراده را محدودنموده و ازمعایب قرارداد
بیمه به شمار می رود. مشکل عدم تقارن اطلاعات فنی و نابرابری اطلاعاتی در به اشتباه انداختن طرفین نقش به سزایی دارد.عدم
اشراف اطلاعاتی بیمه گذار به نوعی است که توان تصمیم گیری صحیح را از او سلب میکند.این مشکلات باعث می شود که بیمه
گذار به عنوان یک طرف قرارداد بیمه در موقعیت ضعیف تری قرار گیرد و توان معاملاتی وی محدود گردد , و به نوعی حقوق وی
دچار خدشه شود.آشنایی و شناخت ابزاری که شخص بیمه گذار جهت صدور بیمه نامه در اختیار دارد نقش مهمی در نحوه انعقاد
قرار داد بیمه ایفا می کند که بطور مختصر این مفاهیم به شرح ذیل معرفی می گردد:
الف-فرم پیشنهاد که شامل پرسش هایی است که شرکت بیمه گر به منظور کسب اطلاعات مورد نظر در خصوص نوع
ریسک،شناخت مشخصات بیمه گذار،شناسایی موقعیت های خطر، آن را به بیمه گذار در زمان صدور بیمه نامه ارائه می کند تا
بیمه گذار با پاسخ به آنها شرکت بیمه گر را در ارزیابی خطر،تعیین نرخ حق بیمه و قبول ریسک یاری نماید
ب-شرایط عمومی بیمه نامه شروطی هستند که در همه قراردادهای مشابه یکسان بوده و به طور ضمنی مورد توافق قرار گرفته
اند.تعاریف بیمه،وظایف وتعهدات بیمه گر وبیمه گذار، خطرات تحت پوشش و استثنا شده از جمله این شرایط می باشد.متاسفانه در
اغلب موارد بیمه گذار از این شرایط اطلاعی ندارد.
ج-شرایط خصوصی تنها قسمتی از بیمه نامه است که بواسطه قصد طرفین و مذاکره آنها بوجود آمده است.این شرایط شامل
اطلاعات خاص پوشش های اضافی یا حذفی که بین طرفین توافق شده از آنجا که این شرایط به تعهد طرفین نزدیک تر است در
مقام تعارض با شرایط عمومی این شرایط خصوصی هستند که باید مقدم شمرده شوند.
د-الحاقیه وسیله تغییر در بیمه نامه است.
اصول متضمن حقوق مصرف کننده :
بیمه دربرخی مواردیکی از طرفین با برخورداری از شرایط وابزار و قواعد خاص خواسته اش را به طرف دیگر تحمیل مینماید. در
تمام موارد کسی که قرارداد بیمه را امضاء میکند باید به قواعد و شرایط آن پایبند باشد خواه آنراخوانده باشد خواه نخوانده
باشد.درعقدبیمه فرض به این است که بیمه گذار از مفاد بیمه نامه اگاه بوده و با علم و قصد آنرا امضاء کرده است.البته چنین فرضی
در بیمه با اصل حداکثرحسن نیت که زیر بنا و شالوده عقد بیمه را تشکیل میدهد مغایرت دارد .اقتضای اصل حسن نیت این است
که بیمه گر آگاهی بیمه گذار از مفاد قرارداد بیمه را احراز نماید.این یکی از اصول حقوق مصرف کننده در بیمه است که باید مفاد
قرارداد برای بیمه گذارمحرز و روشن گردد. اما با توجه به اینکه قراردادهای بیمه درفرم های استاندارد به بیمه گذار ارائه میگردد و
خوانده و فهمیده نمی شوند عنصرمهم قرارداد یعنی رضایت دچار خدشه میگردد مشکل دیگری که حقوق مصرف کننده ازبیمه را
تحت شعاع قرار میدهد مشکل ضعف اطلاعات بیمه گر میباشد.
در مواردی می بینم که شرکت بیمه گر از میزان دقیق ریسکی که بیمه گذاران ایجاد میکنند بی اطلاع بوده و محدودیت ایجاد
شده باعث کامل نبودن پوشش ریسک وخطر احتمالی آن خواهد بود.اصل دیگری از حقوق مصرف کننده بیمه اطلاعاتی در
خصوص رویه های قبلی پرداخت خسارت یا توانایی مالی شرکتهای بیمه که به توانگری مالی معروف است
که باید توسط شرکتهای بیمه به آگاهی بیمه گذاران برسد از آنجا که بیمه تعهدی برای پرداخت پول در آینده است توانایی مالی
بیمه گرهم حائز اهمیت است و هم قابل پیش بینی .ازسوی دیگر از آنجا که بیمه جز کالا های تجربی کردنی قرار میگیرد به همین
دلیل بیمه گذار فقط پس از انعقاد قرارداد بیمه قادر میشود کیفیت محصول خریداری شده را ارزیابی نمایددر خصوص عدم تقارن
اطلاعات هم بیمه گر و هم بیمه گذار با این مشکل مواجه هستند اما بیمه گر بدلیل برخورداری از موقعیت برتر به واسطه داشتن
ابزارهایی که در اختیار دارد قادر است که به کنترل آنها بپردازد در حالیکه مصرف کننده دارای چنین ابزارهایی نمیباشد که این
یک ضعف محسوب شده و حقوق مصرف کننده بیمه را دچار تزلزل میکند.مصرف کننده در دو زمان با شرکتهای بیمه روبرو است
اول زمان صدور بیمه نامه)انعقاد قرارداد( دوم زمان بروز خسارت )اجرای قرارداد(وضع نامطلوب بیمه گذار در زمان صدوربیمه نامه
با وضع تعرفه حق بیمه و تنظیم شرایط بیمه نامه تا حدودی قابل حل است.ویژگی دیگربازار بیمه این است که محصول بیمه ای
ماهیت بلند مدت دارد. بدین معنا که هنگام خرید بیمه نامه مصرف کننده فقط یک تعهد را دریافت میکند لذا ملائت بیمه گربیش
از نهاد های تجاری لازم است.علاوه بر این قرارداد بیمه ای مبتنی بر اعتماد است . از این رو اطمینان بیمه گذار عاملی برای
واگذاری سرمایه و پس انداز خود به بیمه گر است.بطور کلی برای نظارت بر بازار بیمه وحمایت از حقوق مصرف کننده )بیمه گذار(
توانایی مالی -نرخ حق بیمه –اگاهی و اطلاع رسانی میتوان نام برد.یکی دیگر از اصول که میتواندحقوق هر مصرف کننده در بیمه را
تضمین نماید اصل شفافیت در قراردادبیمه است . شفافیت در قراردادبیمه به مفهوم قابل درک بودن ابهام نداشتن و روشن بودن
مفاد قرارداد وتعهدات است .فقط بیمه گذارمکلف به افشای اطلاعات به طرف مقابل باشد هر چند در عرف بیمه گری این اصل فقط
از طرف بیمه گذار الزامی است اما رعایت آن باید دو طرفه باشد.نمونه بارزیک طرفه بودن این تکلیف ماده ۲۱ قانون بیمه
مصوب ۲۱۲۱ است که طبق آن فقط بیمه گذار مکلف به افشای اطلاعات است و در صورتی که عمدا از اظهار مطالبی خودداری کند
یا عمدا اظهارات خلاف واقع بگوید عقد قرارداد بیمه باطل خواهدبود.نکته مهم این است که بیمه گذاران اغلب نمیدانند که چه
اطلاعاتی از مورد بیمه برای بیمه گر مهم و ضروری است لذا حسن نیت ایجاب میکند تا شرکت بیمه گرو نماینده آن با ارائه نکات
لازم در جهت دریافت اطلاعات در کنار فرم پیشنهاد اقدام نماید .البته شورای بیمه در زمینه دوطرفه بودن تعهد به دادن اطلاعات
گام مهمی برداشته به گونه ای که در ماده ۸ آیین نامه حمایت از حقوق بیمه گذاران این وظیفه به عهده شرکت بیمه گر نیز
محول گردیده است .قرارداد بیمه حاوی شرایط خاصی است .بیمه گذار برای برخورداری از پرداخت خسارت باید رفتارخاصی انجام
دهد و وی را به انجام اعمالی وادار کرده یا پوشش ریسک را به تحقق یک موقعیت ویژه منوط مینمود.به عبارت دیگر اگر نتیجه
حالت خاص ایجاد گردد خسارتی پرداخت نمی شود.
مثال برای پوشش بیمه شخص ثالث وضعیت و حالت راننده در حین رانندگی داشتن صلاحیت رانندگی و … ضروری است و در
صورت عدم داشتن این شرایط از دریافت خسارت از بیمه گر محروم است .دانستن این شرایط و قواعد و محدودیت ها از حقوق
مسلمه بیمه گذار است .ارائه خدمات مناسب در زمان قرارداد بیمه سهولت در صدور بیمه و ارائه اطلاعات و آموزش های لازم
دسترسی مناسب بیمه گذار به شرکت بیمه و نمایندگان آن انجام به موقع تعهدات و پرداخت خسارت سریع پیگیری وضعیت بیمه
گذار از دیگر مختصات حقوق مصرف کننده بیمه است تمیدید خود به خود قرار داد بیمه علاوه بر اینکه در راستای منافع بیمه
گذار است برای شرکتهای بیمه هم سودمند است .چرا که هزینه های آنها را در مرحله مذاکره و قبل انعقاد قرارداد کاهش میدهد .
.
دستاورد های رعایت اصول حقوق مصرف کننده بیمه:
اولین نفعی که از حمایت ازحقوق بیمه گذاربه منظورایجاد تعادل و عدالت میشود بهبود وضع بازار مالی بیمه است .شفافیت بازار
افزایش و کارایی آنرا ارتقا یافته و بازار مالی نظم میگیرد.فایده ویژگی این حمایت به نفع بیمه گذاران نیز هست زیرا بیمه گر را
تشویق میکند تا خدمات بهترو با کیفیتی ارائه کند. شرکت بیمه گر در صورت برخورد ناعادلانه با مصرف کننده در معرض ریسک
ریزش تعداد کمی مشتریان خود قرار میگیرد و بیمه گررا دچار زیان مالی میکند زیرا اینگونه برخوردها بیمه گذاران را وادار
میکندتا از انعقاد قرارداد اجتناب کنند.معرفی حقوق مصرف کننده در صنعت بیمه و آشنایی بیمه گذار با حقوق مسلمه خود
امتیازی فوق العاده برای بیمه گذار و شرکت بیمه ترویج فرهنگ بیمه ،مشتری مداری ،وفاداری مشتریان به شرکت بیمه وایجاد
رضایتمندی بالا برای بیمه گذاران بخشی از این امتیازات است.قاعدتا درصورت تطابق خدمات بیمه ای با نیاز های جامعه ،تنوع
پوشش ها ،کیفت آن و نرخ های مناسب حق بیمه اقبال بیشتری جهت انعقاد قرارداد های بیمه خواهند داشت در صورت ارائه
خدمات و مشاوره های تخصصی ،پاسخگوی مناسب و نیز صدور آسان و تسهیل در پرداخت حق بیمه رضایتمندی مشتریان به نحو
چشم گیری افزایش می یابد.این عوامل ورعایت اصول متضمن حقوق مصرف کننده بیمه تاثیربه سزایی در ترویج فرهنگ بیمه در
جامعه خواهد داشت.
حامد اکبری زاده
یک دیدگاه
یک نویسنده
سلام, این یک دیدگاه است.
برای شروع مدیریت، ویرایش و پاک کردن دیدگاهها، لطفا بخش دیدگاهها در پیشخوان را ببینید.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته میشود.